کوهسنگی کجاست ؟ و دلیل این نام گذاری www.kuhsangi.ir منابع خبری فروشگاه کوهسنگی
هنر سنگتراشی بر روی دیزی سنگی و دیگ سنگی در خراسان قدمت دیرینه ای دارد. از بررسی های باستان شناسی در اطراف مشهد و شهر توس ظروف سنتی به دست آمده که تعدد این ظروف، حکایت رواج حرفه سنگتراشی و اهمیت آن و کاربرد ظروف سنگی در زندگی روزمره مردم دارد. با ما همراه باشید تا درباره ی دیگ سنگی مشهد و جنس این ظرف سنگی بیشتر بدانیم. هرکاره یا دیگ سنگی هرکاره به ظرفی که از دل کوه سنگی کنده شده می گویند . در عیون الاخبار الرضا شیخ صدوق از اباصلت هروی یار نزدیک امام رضا (ع) نقل است: «حضرت رضا (ع) چون به روستای سناباد رسید به کوهی که مردم از سنگ آن برای تهیه غذای خود دیگ ها می ساختند تکیه داد و فرمود: «پروردگارا این کوه را برای مردم نافع قرار بده و برکت را در آن و ظرف هایی که از آن تهیه می کنند زیاد فرما.» سپس دستور داد، تا از آن کوه ظرف هایی برای حضرتش تهیه کردند حضرت رضا (ع) دستور می دادند در همان ظروف دیزی سنگی برایشان غذا درست کنند از آن پس مردم به تشویق آن حضرت از همان کوه ظرف هایی تهیه کردند که برکت ویژه ای نصیب آن شده بود. دیزی سنگی سوغات مشهد است از دوره امام رضا تا دوره های کنونی مردم مشهد از برکت کوه سنگی که تکیه گاه شهر است دیگ هایی می سازند و با وجود هجوم ظروف تفلون ، لعابی و پیرکس به شهرها برخی از خانواده ها ترجیح می دهند آبگوشت و یا حتی برخی از خورش ها را در این ظروف که موسوم به هرکاره است، تهیه کنند. هنر سنگتراشی در خراسان سابقه دیرینه ای دارد. از بررسی های باستان شناسی در اطراف مشهد و توس ظروف سنگی کوهسنگی به دست آمده که تعدد این ظروف ، حکایت رواج حرفه سنگتراشی و اهمیت آن و کاربرد ظروف سنگی در زندگی روزمره مردم دارد. به طوری که پس از زعفران و مهر و تسبیح و زرشک ، دیگ های کوچک سنگی مهمترین سوغات مشهد که به زیارت مرقد مطهر امام رضا می آیند، است. نوشته هایی از خواص ظرف سنگی در تاریخ نخستین منبع مکتوب در مورد ظروف سنگی در مشهد عیون الاخبار شیخ صدوق است که حکایتی از امام رضا (ع) در ارتباط با این ظروف نقل می کند. پس از آن نیز کتب تاریخی و جغرافیایی قدیمی مانند حدود العالم و احسن التقاسیم مقدسی، آثارالبلاد قزوینی و جغرافیایی تاریخی حافظ آبرو و حتی فردوسی در شاهنامه رواج حرفه سنگ تراشی در نوقان – از توابع مشهد – دیگ سنگی خاص آن منطقه یاد شده است. قزوینی در آثار البلاد درخصوص تعبیر اهالی نوقان در سنگ تراشی می نویسد: «همان طور که خدا آهن را در دست داوود چون موم نرم کرد، سنگ ها را هم در دست توسیان نرمش پذیر ساخت. همه این منابع متفق القولند که این ظروف از سنگ خاصی به نام هرکاره ساخته می شد. سنگی که یکی از بزرگترین منابع آن «یعنی کوه سنگی» در کنار شهر مشهد قرار دارد. پیوند نام این سنگ با ظروف سنگی آنچنان زیاد بود که چنانچه الان نیز در مشهد متداول است. به دیگ هرکاره یا به گویش محلی (هرکره Harkara) می گفتند. فردوسی در شعری می گوید: بیامد زن از خانه با شوی گفت/که هر کاره و آتش آر از نهفت دیگ اصفهان,دیزی سنگی,دیزی مشهد,دیزی شیراز,دیگ شیراز,دیزی اصفهان,دیگ مشهد,دیگ سنگی,ظروف سنگی,ظرف سنگی,خرید ظرف,خرید دیزی,دیزی تبریز,خرید دیگ,خرید اینترنتی,دیزی تهران,دیگ تهران, جنس دیزی سنگی سنگ هر کاره گونه ای از سنگ های دگرگونی است که «تالیشیست Taleshiste» نامیده می شوند. این سنگ در ضمن این که حرارت های زیاد را تحمل می کند با ناخن خط برمی دارد و چون خوب شکل می گیرد از آن جهت ساختن دیگ و ابزار و وسایل تزیینی استفاده می کنند. به سنگ هرکاره «سنگ دیگ » نیز گفته می شود. معادن این سنگ خاص در مناطقی چون زنجان، سیستان، کرمان، خوی، ماکو، سبزوار، تربت حیدریه و بیرجند یافت می شود اما استخراج عمده و انبوه آن از معادن اطراف مشهد مقدس است. این سنگ ها پس از استخراج از معدن در کارگاه به کمک ابزاری چون تیشه، سوهان، پرگار و اسکنه پرداخت می شدند. سنگ تراش به کمک تیشه ناهمواری های سنگ را می تراشید و از اسکنه جهت خالی کردن درون سنگ بهره می برد و پس از پایان کتیبه های موردنظر را روی ظرف حکاکی می کرد. امروز با وجود تکنولوژی های جدید این کارها با دستگاه سنگ تراشی انجام می شود که هم سهولت کار را به دنبال دارد و هم سرعت ساخت ظروف را بالا می برد. مهم ترین وسیله ای که از گذشته تا امروز ساخته می شد دیگ های سنگی بوده است. این دیگ ها در اندازه های مختلف و در رنگ های خاکستری به رنگ اصلی سنگ و طرح ها و نقش های مشکی است. در داخل برخی از دیگ های هرکاره که بیشتر مخصوص پخت خورش بود دیواره هایی تعبیه می شود که داخل ظرف را به دو یا چهار قسمت تقسیم می کرد. در گذشته که زنان مشهدی هنگامی که می خواستند ۲ یا چند نوع خورش پخت کنند در این ظروف می پختند. علاوه بر دیگ پخت غذا اشیا دیگری مانند وسایل آشپزخانه مثل دیزی ، قندان ، قلیان ، هاون ،آجیل خوری ، گلدان و اشیا تزیینی مانند قاب عکس، آیینه شمایل، پلاک دیوار کوب سنگی و … از این سنگ ساخته می شود. در حال حاضر این هنر در رقابت با هجوم ظروف جدید و مدرن ظروف سنگی بیشتر جنبه تزیینی پیدا کرده است و کمتر کسی حاضر است طعم خوش غذا را در هرکاره های مشهدی بچشد. اما کارگاه های تولید آثار سنگی عمدتا در بخش های مرکزی شهر و نقاط ییلاقی وجود دارد. مهمترین خریداران این آثار که امروز بیشتر ماشینی شدند و لطف ظروف ناهموار دست ساز را ندارند زائران بخصوص یزدی ها هستند. امروزه ظروف سنگی که روزی برای پخت خوراک مردم به کار می رفت جزیی از تزیین خانه ها به کار می رود و بسیاری از مردم فراموش کردند که طعم غذا در ظروف هر کاره کوه سنگی مشهد چقدر دلپذیر است.
